พระพุทธเจ้าตรัสถามพระสาวกด้วยการเล่าเรื่องสมมติว่า โลกนี้ไม่มีแผ่นดินเลย เต็มไปด้วยน้ำในมหาสมุทร ในน้ำนั้นมีไม้ท่อนหนึ่งลอยอยู่ และไม้นั้นมีรูพอที่เต่าจะโผล่หัวลอดได้ ไม้นั้นลอยไปตามน้ำ ลมเหนือพัดลงใต้ ก็ลอยไปทางใต้ ลมใต้พัดไปทางเหนือ ก็ลอยไปทางเหนือ จากตะวันออกไปตะวันตก ลอยสะเปะสะปะไปในมหาสมุทร สมมติว่า ในมหาสมุทรนั้นมีเต่าทิพย์ตัวหนึ่ง หนึ่งร้อยปีมันจะโผล่หัวขึ้นมาหายใจ ให้ลองคิดดูว่า โอกาสที่เต่าโผล่หัวขึ้นมา แล้วหัวลอดเข้ามาในรูไม้นั้น เกิดขึ้นง่าย หรือ ยาก เต่าตัวนั้นตาบอดด้วยนะ สาวกตอบว่ายาก พระพุทธเจ้าท่านว่า เกิดเป็นมนุษย์ยากกว่านั้น

การเป็นหนี้ก็เป็นทุกข์ เช่นเดียวกัน คนเราลงได้จนแล้ว ย่อมมีแต่ความทุกข์ยาก เพราะเหตุฉะนี้ ท่านจึงเรียกว่า "ยากจน" คิดจะทำอะไรก็ยากที่จะเห็นทาง อยากได้อะไรก็ยากที่จะได้ หันไปพึ่งพาอาศัยใครก็ยากที่จะได้รับความช่วยเหลือ เพราะโลกสมัยนี้ถือคติว่า "มีเงินนับว่าน้อง มีทองนับว่าพี่ ยากจนเงินทองพี่น้องไม่มี" เมื่อไม่มีเงินก็ต้องไปกู้หนี้ยืมสินเขามา ก็เป็นทุกข์เสียดอกเบี้ยแพงๆ ก็เป็นทุกข์ ถูกเขาทวงหนี้ก็เป็นทุกข์ ถูกเจ้าหนี้ตามตัวก็เป็นทุกข์ ถูกจับเข้าคุกเข้าตะรางเพราะไม่มีเงินใช้หนี้ ก็เป็นทุกข์

วิธีฝึกใจไม่ให้โกรธ : พระนิพนธ์ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก